Phân tích 5 nguyên tắc vận chuyển hàng nguy hiểm container và tuân thủ quy tắc IMDG code. Hướng dẫn nhận biết nhãn mác hàng nguy hiểm và thực hiện thủ tục vận chuyển hazmat để đảm bảo an toàn hàng hải và pháp lý.
IMDG Code – Luật Lệ Bất Di Bất Dịch
Hàng nguy hiểm (Hazardous Materials – Hazmat) là các chất hoặc vật phẩm có khả năng gây rủi ro đáng kể cho sức khỏe, an toàn, tài sản hoặc môi trường. Việc vận chuyển hàng nguy hiểm container được quản lý bởi Bộ luật Hàng hải Quốc tế về Hàng nguy hiểm (IMDG Code – International Maritime Dangerous Goods Code). Đây là quy tắc bắt buộc áp dụng trên toàn thế giới, xác định cách phân loại, đóng gói, ghi nhãn và xếp dỡ hàng nguy hiểm. Tuân thủ nghiêm ngặt quy tắc IMDG Code là điều kiện tiên quyết để đảm bảo an toàn hàng hải và tránh các hình phạt pháp lý nghiêm khắc.
1. Phân Loại Hàng Nguy Hiểm: Nguyên Tắc 9 Lớp Cốt Lõi
Trước khi tiến hành bất kỳ thủ tục nào, hàng hóa phải được phân loại chính xác vào 9 lớp theo quy tắc IMDG Code.
- Lớp 1 (Explosives): Vật liệu nổ.
- Lớp 2 (Gases): Khí (dễ cháy, không dễ cháy/không độc, độc).
- Lớp 3 (Flammable Liquids): Chất lỏng dễ cháy.
- Lớp 4 (Flammable Solids): Chất rắn dễ cháy.
- Lớp 5 (Oxidizing Substances): Chất ôxy hóa và Peroxit hữu cơ.
- Lớp 6 (Toxic/Infectious): Chất độc và chất lây nhiễm.
- Lớp 7 (Radioactive Material): Vật liệu phóng xạ.
- Lớp 8 (Corrosives): Chất ăn mòn.
- Lớp 9 (Miscellaneous): Các chất nguy hiểm khác (ví dụ: pin Lithium).
Việc phân loại sai có thể dẫn đến xếp hàng không đúng cách, gây ra phản ứng hóa học hoặc cháy nổ trên tàu. Mỗi lớp có những yêu cầu về đóng gói, ghi nhãn và cách ly riêng.
2. Nhãn Mác Hàng Nguy Hiểm: Ngôn Ngữ Cảnh Báo Toàn Cầu
Nhãn mác hàng nguy hiểm là công cụ truyền thông trực quan, giúp mọi người từ công nhân cảng đến thủy thủ đoàn nhận biết rủi ro ngay lập tức.
- Tầm quan trọng của Nhãn mác (Labels): Mỗi kiện hàng và container phải được dán nhãn mác phù hợp với lớp nguy hiểm của nó. Hình 1 minh họa cách biển báo (placards) lớn được dán trên container, tuân thủ tiêu chuẩn IMO. Nhãn mác này phải rõ ràng, bền bỉ, chống chịu được thời tiết.
- Số UN (UN Number): Mỗi chất nguy hiểm được gán một mã số 4 chữ số duy nhất (UN Number). Số UN phải được ghi rõ trên container hoặc thùng hàng, giúp xác định chính xác chất đó là gì để xử lý khẩn cấp.
- Biển báo Lớn (Placards): Biển báo lớn là các tấm hình vuông lớn được dán trên cả 4 mặt của container, lặp lại thông tin của nhãn mác, đảm bảo sự cảnh báo được nhìn thấy từ mọi góc độ.
3. Thủ Tục Vận Chuyển Hazmat Bắt Buộc và Giấy Tờ Pháp Lý
Thủ tục vận chuyển hazmat đòi hỏi sự chuẩn bị giấy tờ kỹ lưỡng, xác nhận trách nhiệm của người gửi hàng.
- DGD (Dangerous Goods Declaration): Đây là tài liệu pháp lý quan trọng nhất, do người gửi hàng (hoặc đại lý được đào tạo) cung cấp. DGD xác nhận rằng hàng hóa đã được phân loại, đóng gói, ghi nhãn và ở trong điều kiện an toàn, sẵn sàng để vận chuyển theo quy tắc IMDG Code.
- MSDS (Material Safety Data Sheet) hoặc SDS (Safety Data Sheet): Cung cấp thông tin chi tiết về các biện pháp sơ cứu, tính chất vật lý, hóa học, và các biện pháp xử lý tràn đổ của chất đó.
- Xác nhận Hãng tàu: Hãng tàu có quyền từ chối xếp hàng nếu giấy tờ không đầy đủ hoặc không chính xác. Người gửi hàng phải xin xác nhận (booking confirmation) vận chuyển hàng nguy hiểm trước khi đưa hàng ra cảng.
4. Nguyên Tắc Cách Ly và Xếp Hàng (Segregation and Stowage)
Đây là nguyên tắc vàng để ngăn chặn phản ứng hóa học giữa các chất không tương thích.
- Ngăn ngừa Phản ứng: Các chất thuộc các lớp nguy hiểm khác nhau có thể phản ứng với nhau. Quy tắc IMDG Code cung cấp một biểu đồ cách ly (segregation chart) chi tiết (Hình 2) để xác định khoảng cách tối thiểu giữa các lớp hàng, ngăn chặn rủi ro cháy nổ hoặc phản ứng hóa học.
- Trách nhiệm Xếp hàng: Container có hàng nguy hiểm phải được xếp trên tàu theo các vị trí quy định (ví dụ: không đặt hàng dễ cháy gần nguồn nhiệt).
- Đảm bảo Cố định: Hàng hóa bên trong container phải được chèn lót và cố định chắc chắn để ngăn chặn sự dịch chuyển, giảm rủi ro va đập và rò rỉ trong suốt hành trình vận chuyển.
5. Đào Tạo và Trách Nhiệm Chuỗi Cung Ứng (Supply Chain Accountability)
Thành công của vận chuyển hàng nguy hiểm container phụ thuộc vào yếu tố con người và quy trình quản lý.
- Đào tạo Bắt buộc: Tất cả nhân sự tham gia vào quy trình xử lý hàng nguy hiểm (từ người đóng gói, người vận chuyển, đến người khai báo DGD) đều phải được đào tạo và cấp chứng chỉ về quy tắc IMDG Code.
- Quản lý Rủi ro: Doanh nghiệp phải có kế hoạch ứng phó khẩn cấp (Emergency Response Plan) cho các tình huống như rò rỉ, cháy hoặc va chạm, và mua bảo hiểm đầy đủ (hàng hóa và trách nhiệm) cho các lô hàng hazmat.
- Phối hợp: Thủ tục vận chuyển hazmat đòi hỏi sự phối hợp tuyệt đối giữa người gửi hàng, công ty vận tải đường bộ (sơ mi rơ moóc), cảng, và hãng tàu. Bất kỳ sai sót nào ở một khâu đều có thể ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi.
Tuân Thủ Là An Toàn Tuyệt Đối
Vận chuyển hàng nguy hiểm container là một quy trình phức tạp, đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt quy tắc IMDG Code và sự kỷ luật cao trong việc áp dụng nhãn mác hàng nguy hiểm và thủ tục vận chuyển hazmat. Việc đầu tư vào đào tạo và đảm bảo tính chính xác của giấy tờ không chỉ là yêu cầu pháp lý mà là hành động bảo vệ an toàn cho tài sản, con người và uy tín thương hiệu trong lĩnh vực logistics toàn cầu.